دانستنی های عمومی درباره ی موکت ( بخش اول- ساختار موکت)

ساختار موکت یکی از مهمترین اطلاعاتی است که باید در هنگام انتخاب موکت دانست ، در ادامه مقاله ای تخصصی ازساختار موکت را میخوانید.
یکی از مهمترین عوامل مؤثر در ارتقاء کیفیت فضاهای داخلی ، انتخاب و به کارگیری مصالح ساختمانی مناسب است. در این انتخاب طراح باید با آگاهی و شناختی که از مشخصات فنی و کاربری مصالح مختلف دارد و در عین حال با رعایت ضوابط و مقررات ملی ساختمان در ایران و همچنین استاندارد ‏های موجود ، دست به انتخاب بهینه بزند. در بسیاری از موارد با توجه به تبلیغات شرکت های مختلف عرضه کننده محصولات ساختمانی ، دسترسی واقعی به مشخصات فنی و شاخصهایی برای مقایسه محصولات مختلف با هم برای طراحان دشوار است. در این خصوص شرکت رویا طرح داخلی جهت کمک به مشتریان، نسبت به ارائه مشخصات فنی محصولات ( ساختار موکت ) اقدام نماید. موکت یکی از محصولات پر مصرف در ایران است که انتخاب نوع مناسب آن نیاز به اطلاعات فنی لازم دارد. مهم ترین بخش هر موکت الیاف (Yarn) آن است . این الیاف به طور معمول در انواع زیر تهیه می شوند :
۱-نایلون (Nylon) یا پلی آمید (Polyamide)
۲-پلی پروپیلن یا الفین Polypropylene) P.P)
۳-پشم (Wool)هریک از الیاف بالا مشخصات منحصر به فرد خود را دارد و برای مکانهای خاصی استفاده می شود .• 

ساختار موکت با الیاف نایلون (Polyamide)

نایلون به شکل باور نکردنی با دوام و دارای خاصیت ارتجاعی است و انتخاب بسیار مطمئنی برای همۀ مکانهای پر تردد مانند فرودگاهها ، هتلها ، دفاتر اداری و سازمانهای پر رفت وآمد است . ضمناً در خصوص استاندارد حریق ( مقاومت در برابر گسترش آتش ) دارای رتبه خوبی است و در جدولهای مربوط  به استاندارد مقاومت در برابر گسترش آتش ، که عمدتاً دو استاندارد در دنیا مورد استفاده قرار می گیرد ، در رتبۀ قابل قبولی قرار دارد . ضمناً این نوع الیاف به راحتی کوبیده نمی شوند و به راحتی سایش پیدا نمی کنند ، ضمناً در مقابل فرسودگی و لکه پذیری کاملاً مقاوم هستند و در مقابل الکتریسیته ساکن نیز استاندارد مطلوبی دارند و الیاف شان دارای ثبات رنگ هستند .نایلون هنوز هم گسترده ترین و فراگیرترین انتخاب برای ساخت الیاف است و رقابت نزدیک و شانه به شانه ای با پلی پروپیلن دارد . این ماده به طرز خیره کننده ای محکم و بادوام بوده و به دلیل مقاومتی که در برابر فرسودگی و کشیدگی دارد ، مورد استفاده قرار می گیرد . از این رو ، برای مکانهای پر رفت و آمد انتخاب اول است.

موکت پلی آمید Color Line	موکت پلی آمید Elevate	موکت پلی آمید Ibiza

نقاط قوت نایلون :

– مقاومت بالا در برابر گسترش حریق

– مقاومت بسیار بالا در برابر سایش

– مقاومت در برابر خورندگی و کهنگی

الیاف نایلون دارای مارکهای مختلفی است و عموماً چند شرکت بزرگ دنیا این الیاف را تولید می کنند و در اختیار شرکت های تولید کننده موکت قرار می دهند . مهم ترین مارکهای الیاف نایلون موجود در دنیا به شرح زیر هستند:

الیاف نایلون دوپنت (Dupont)

الیاف نایلون آکوآفیل (Aquafil)

الیاف نایلون بی . ای . اس . اف (BASF)

الیاف نایلون Unbranded nylon

• ساختار موکت با الیاف پلی پروپیلن Polypropylene) P.P)

این نوع الیاف قیمت مناسبی دارند ،‌ ولی برای مکانهای پرتردد به هیچ عنوان توصیه نمی شود . از لحاظ ثبات رنگ مقاومت قابل قبولی دارند و میزان الکتریسیته ساکن ایجاد شده در آن کم است . در خصوص استاندارد حریق و مقاومت در بابر آتش در ردیف پایین تر از الیاف نایلون قرار می گیرد و مقاومت آن معمولاً‌ در استاندارد اروپا  BS4796  در ردیف ۳  ،‌و به لحاظ مقاومت در بابر سایش نیز در ردیفهای پائین تر از نایلون قرار دارد .پلی پروپیلن که گاه الفین نیز نامیده می شود اکنون و به تدریج به رقیب نایلون بدل می شود . این الیاف رنگ ثابت دارند . زیرا فرآیند تولید الیاف پروپیلن از طریق آمیزش مادۀ اصلی آن با رنگ دانه ها صورت می گیرد . بدین ترتیب ، الیاف پرو پیلن خیلی خوب در فرشهایی با بافت حلقوی مورد استفاده قرار می گیرند .

نقاط قوت پلی پروپیلن :

– مقاومت در برابر رنگ پریدگی

– مقاومت در برابر رنگ پذیری

– مقاومت در برابر خوردگی و سایش

• ساختار موکت با الیاف پشم (Wool)

این نوع الیاف از پشم طبیعی گرفته می شود و کاربردهای خاص دارد . پشم به دلیل مقاومت قابل قبولی که در استاندارد حریق دارد و همچنین به دلیل وجود الیاف طبیعی آن معمولاً برای محلهای خاص استفاده می شود .
این نوع الیاف معمولاً در موکتها به روش بافت تولید می شوندو حالت فرشهای دستبافت یا ماشینی را ایجاد می کنند . طول عمر آن بسیار بالا است و گاهی تا ۵۰ سال دوام دارد . برای بالا بردن مقاومت سایشی آن معمولاً‌ به الیاف پشم  ۲۰  درصد نایلون پلی آمید (Polyamide) اضافه می کنند و سپس موکت را می بافند که در این مواقع به موکت  اکس مینستر (Axminister) گفته می شود که ۸۰ درصد آن پشم و ۲۰ درصد آن پلی آمید است . معمولاً این موکتها را برای هتلهای پنج ستاره به بالا و یا برای سوئیتهای بسیار خاص استفاده می کنند و تمام طرحهایی که در فرشهای دستبافت قابل اجرا است ، در این نوع موکت نیز می توان اجرا کرد . قیمت تمام شدۀ این نوع موکت معمولاً‌ سه برابر قیمت موکتهایی با الیاف Nylon است و قیمت آ‌ن تابع مستقیم متراژ درخواستی است .

روش بافت موکت

موکت معمولاً‌ به ۴ روش تولید می شود که هر کدام از این روشها مشخصات منحصر به فرد خود را دارند .

۱- ساختار موکت بافته شده (Woven)

این نوع موکتها دارای تار و پود بوده و شبیه فرشهای ماشینی بافته می شود که از لحاظ مقاومت ریشه ها با توجه به اینکه دارای تار و پود است مقاومت بسیار بالایی دارد . ( تار وپود از پشت موکت مشخص است ) . این روش بافت با توجه به قیمت بالای تولید و هزینه های آن معمولاً برای موکتهایی با الیاف پشم استفاده می شود که خود به دو دسته تقسیم می شوند :

•   –  اکس مینستر (Axminister)
•   –  ویلتن (Wilton)

موکت تافتد Color Line	موکت تافتد Drifted Ground	موکت پلی آمید Ibiza

۲- ساختار موکت تافتد (

Tufted)

با توجه به هزینه های بالای تولید موکت به روش Woven و سرعت پایین تولید آن روشی که در دنیا بسیار متداول شده ، روش ( تافتد ) است که میتوان گفت ۹۰ درصد تولیدات موکت در حال حاضر به این روش تولید می شوند . در این روش یک رشته خطی از نخ موکت به صورت رفت و برگشتی در یک لایه بکینگ (Backing) که دارای چسب مقاومی است ، قرار می گیرد و این یک رشته نخ در عرض موکت قرار گرفته است و از کنار هم قرار گرفتن این رشته ها موکت تولید می شود . در این حالت اگر لایه بکینگ دارای چسب مقاوم نباشد و یا اینکه تعداد رفت و برگشت رشته نخ در بکینگ کم باشد ، اگر از عرض موکت یک سر نخ را بگیریم و بکشیم ، نخ تا انتها در عرض موکت کشیده و از موکت جدا می شود . برای جلوگیری از این حالت موکت را با دو لایه بکینگ تولید می کنند و چسب آن را بسیار قوی میگیرند . سرعت تولید این نوع موکت هم بالاست .

۳- ساختار موکت بافته نشده یا نیدل پانچ  (Non-woven or Needle-punch)

این نوع موکت یا اصطلاحاً موکت بافته نشده ، همان موکتهای نمدی هستند و روش تولید آنها بدین صورت است که یکسری الیاف بافته نشده را به اضافۀ مقداری چسب و رزین در بین غلتکهای استوانه ای با استفاده از حرارت متراکم می کنند . مقاومت سایش این الیاف با توجه به عدم داشتن بافت ، بسیار پایین و قیمت تمام شدۀ آن نیز بسیار پائین است .

۴- ساختار موکت با الیاف کاشته

این نوع موکت با استفاده از جدیدترین انواع تکنولوژیهای بافت موکت در دنیا تولید می شود .
این نوع ساختار موکت درحال حاضر توسط یک شرکت با نام انحصاری FLOTEX تولید می شودو تلفیقی از دو محصول موکت و PVC است که دارای ویژگی های خاص موکت و با مشخصات و کارایی PVC است.این نوع موکت کاملاً ضد آب استو الیاف آن نیز از نایلون پلی آمید تهیه می شود.روش تولید این موکت بدین صورت است که یک لایه PVC به ضخامت ۲،۵ میلی متر و به عرض ۱٫۵ الی ۲ متر که دارای حالت خمیری است بر روی یک نوار نقاله قرارگرفته و از زیر یک استوانه ی گردان عبور میکند.داخل استوانه گردان که دیواره آن بصورت توری است الیافی بصورت سوزنی بطول ۵_mm قرارگرفته که بار الکتریکی آن مثبت است . در ضمن بار الکتریکی PVC نیز منفی است. زمانی که PVCاز زیر استوانه عبور میکندالیف با بار الکتریکی غیر همنام جذب PVC می شود و الیاف بصورت عمودی در PVC کاشته می شوند.این نوع موکت که از جدیدترین انواع بافت موکت میباشد ، دارای خواص بسیار بالایی میباشد.

ساختمان الیاف (Construction)

ساختمان الیاف موکت یا حالت ظاهری موکت که منظور سطح فوقانی موکت است عموما سه حالت مختلف زیر را دارد:

۱.سطح الیاف برش خورده (Cutpile)
۲.سطح الیاف برش نخورده(Loop pile)

۳.ترکیبی از دو روش فوق(Cut & Loop)

هرکدام از سه حالت فوق براساس نیاز مشتری و استاندارد و محل مورد نظر ، انتخاب می شوند.

روش رنگرزی الیاف

یکی از مباحث مربوط به موکت نحوه رنگرزی موکت و الیاف آن بوده که در حفظ ظاهر موکت و جلوه موکت در زمانهای طولانی مورد توجه واقع می شود.روشها مختلف رنگرزی الیاف موکت به شرح زیر است:
– الیاف رنگی (Yarn dyed)

در این حالت الیاف قبل از اینکه در موکت بافته شوند رنگرزی می شوند و بعد از رنگرزی الیاف ، موکت با استفاده از آنها بافته می شود. مقاومت در برابر تغییر رنگ در این روش بسیار بالا است و در طول سالهای متوالی رنگ موکت تغییر نمی کند.

– محلول رنگی (Solution dyed)

در این روش قبل از اینکه الیاف تولید شود، گرانولهای مربوطه در کارخانه رنگ آمیزی و تبدیل به الیاف می شود.الیاف تولید شده با این روش رنگ آمیزی ، بالاترین مقاومت را در برابر تغییر رنگ را دارا هستند.

– رنگ آمیزی تکه ای (Piece dyed)

در این روش الیاف موکت پس از اینکه به یکی از دو روش فوق تولید شد به صورت یکنواخت و یک رنگ بافته شده که بعد از تولید موکت با دستگاه های مخصوص ،قسمتهایی از موکت رنگ می شود.

– رنگ آمیزی چاپی (Print)

در این روش روی الیاف پس از تولید موکت طرح و رنگ چاپ می شود و در این حالت امکان ایجاد طرحهای مختلفی بر روی موکت وجود دارد ولی در هنگام تمیز کردن و نگهداری از موکت بایستی از مواد تمیز کننده مشخص شده توسط کمپانی تولید کننده استفاده کرد. در صورت عدم آگاهی از شرایط نگهداری موکت و مواد شوینده، تغییر رنگ موکت رنگ آمیزی شده به این روش نسبت به روشهای دیگر رنگ آمیزی بیشتر خواهد بود.

در مقاله بعدی با استاندارد های موکت بیشتر آشنا می شوید تا بتوانید آگاهانه ترین انتخاب را داشته باشید.

نویسنده: آقای علی تمیزکار   سمت: رئیس هیئت مدیره شرکت رویا طرح داخلی   ایمیل: info@royaco.com